हो.... बड्डे अमोल, हो बड्डे अमोल
परवा २१ तारखेला माझा तारखेनुसार वाढदिवस होता. तारखेनुसार म्हणण्याच एक कारण आहे. योगायोगाने माझा जन्म झाला त्यावर्षी २१ ऑक्टोबर आणि दसरा एकाच दिवशी होता. घरच्यांंना तेव्हा तारखेपेक्षा मुहूर्त चांगला वाटला. तसही ग्रामीण भागात अजूनही एक पिढी मराठी कँलेंडर प्रमाणेच महिने-वर्षे यांचे मोजमाप करते. आणि म्हणून वयाची १८ वर्षे पूर्ण होईपर्यंत माझा वाढदिवस आईवडिलांनी दसऱ्याच्या मुहूर्तावरच केला. १२ वी नंतर शिक्षणासाठी घर सोडून बाहेर पडल्यापासून माझा वाढदिवस मित्रांनी तारखेनुसार साजरा केला कारण ही ग्लोबल पिढी इंग्रजी कँलेंडरनुसार चालणारी आहे.
तर झाल असं की, यावर्षी माझा वाढदिवस आणि महाराष्ट्र विधानसभेचे सार्वत्रिक मतदान एकाच दिवशी आले. दिवसाची सुरुवातच मतदान करून झाली. पुढे पूर्ण दिवस शुभेच्छा स्वीकारण्यात आणि प्रत्येकाचे वैयक्तिक आभार मानन्यात जाणार हे अगोदरच माहिती होत. दिवसभर अनेक शुभचिंतकांनी शुभेच्छा दिल्या. एकंदरीतच दिवस चांगला गेला. संध्याकाळी घरी आल्यावर शेजारी राहणाऱ्या पमाकाकू माझे वडील आणि आजीकडे गप्पा मारायला आल्या होत्या. गावगाड्यात अजूनही शेजारधर्म जिवंत आहे. शेतशिवाराच्या, पावसापाण्याच्या आणि एकमेकांच्या सुखदुःखाच्या गप्पा अजूनही घरापुढच्या अंगणात चांदण्याला बसून चालतात. तर पमाकाकूंच खर नाव पमाबाई. पण त्यांच्या बोलक्या स्वभावामुळे आणि आपुलकीने सगळ्यांची चौकशी करण्याच्या स्वभावामुळे त्यांंना आमच्या वयाची पोरं पमाकाकूच म्हणतात. वयाची साठी गाठलेल्या पमाकाकू अनुभवाचं आणि जून्या आठवणींचं गाठोडं उराशी घेऊन आमच्या आज्जीसोबत गुजगोष्टी करायला अधूनमधून घरी येत असतात. रोजगार हमीच्या कामावर त्या सोबतच कामाला जायच्या. तिथेच त्यांच्या तळहातावरच्या रेषा मुजल्या. प्रचंड काबाडकष्ट करून हातावर पोट भरणाऱ्या या पिढीच्या कामाच्या क्षमतेची बरोबरी आत्ताची तरुण पोर करूच शकत नाहीत. पमाकाकू परवाही अशाच गप्पा मारायला आमच्या घरी आल्या होत्या. दिवसभर गाव धुंडाळून आणि मतदानाच्या दिवशी मतदार, उमेदवार, कार्यकर्ते, निवडणूक अधिकारी, सुरक्षा (पोलिस) यंत्रणा या सर्वांच्या कामाचे निरीक्षण करून संध्याकाळी घरी आल्यानंतर आईने माझ औक्षण करण्यासाठी ताट तयार केले. डोक्यावर गांधीटोपी घालून मीही पाटावर बसलो. आईने औक्षण केले. लहानपणी आमचे वाढदिवस साजरे करताना आमची सगळी दोस्तकंपनी, घराशेजारच्या बायका ओवाळायला यायच्या, केक कापताना सगळी दोस्तमंडळी Happy Birthday म्हणून सुरात शुभेच्छा द्यायची. त्यादिवशी आई औक्षण करीत असताना घरी आम्ही आई, आजी , आणि पमाकाकू असे चौघेजणच होतो. आई औक्षण करीत असताना पमाकाकूला Happy Birthday च्या सुराची कमतरता जाणवली आणि त्या उस्फुर्तपणे गाऊ लागल्या. "हो.... बड्डे अमोल, हो.... बड्डे अमोल."
खरतर हा त्यांचा आतला आवाज होता. त्या त्यांच्या अंतकरणातून आलेल्या शुभेच्छा होत्या. ज्यावेळी भावना अशा उस्फूर्तपणे बाहेर येतात तेव्हा शब्द काय आहेत? भाषा कोणती आहे? याला महत्त्व राहत नाही. ग्रामीण मनाच्या याच भावना असतात एकमेकांविषयीच्या. त्यामुळे नाती टिकविण्यासाठी , आपुलकी जोपासण्यासाठी क्रुत्रिम औपचारिकता करण्याची गरज गावखेड्याला लागत नाही. इथल्या भावनांच्या मातीत प्रेम, आपुलकीचा ओलावा नेहमीच असतो त्यामुळे नात्यांचे, मोठमोठ्या एकत्रित कुटुंबांचे वटवृक्ष इथे जोमाने वाढतात आणि ताठ मानेने ऊन, वारा, पावसाला धीरोदात्तपणे तोंड देतात. पमाकाकूंच्या अंतकरणातून आलेल्या "हो.... बड्डे" च्या शुभेच्छा मला सदैव स्मरणात राहतील.
@अमित जालिंदर शिंदे.
..........................................................................................
..........................................................................................
टिप-"हो.... बड्डे अमोल" या वाक्यात हो नंतर दिलेले चार ठिपके हे हो चा सूर दाखविण्यासाठी दिले आहेत.
